Νομοθετική ρύθμιση για την άμεση καταβολή των αποζημιώσεων νομικής βοήθειας

Μετά από συνεχείς παρεμβάσεις της Ολομέλειας των Προέδρων Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος και κινητοποιήσεις που έφθασαν στην κήρυξη στοχευμένης αποχής, με αίτημα την άμεση καταβολή των οφειλομένων αποζημιώσεων νομικής βοήθειας, το Υπουργείο Δικαιοσύνης, εισήγαγε τροπολογία που ψηφίστηκε σήμερα από τη Βουλή, και προβλέπει την εντός διμήνου καταβολή του 80% των οφειλομένων (έως 31.12.2022) αποζημιώσεων, πλέον του αναλογούντος ΦΠΑ, με άμεση πίστωση των τραπεζικών λογαριασμών των δικαιούχων, καθώς και την καταβολή του συνόλου των νομίμων κρατήσεων (δηλ. τις εισφορές υπέρ e-ΕΦΚΑ, ποσό το οποίο θα συμψηφιστεί με τις ασφαλιστικές εισφορές έτους 2023, ή θα επιστραφεί ως πιστωτικό υπόλοιπο σε περίπτωση που υπερκαλύπτεται το ύψος των ασφαλιστικών εισφορών). Τα καταβαλλόμενα ποσά είναι ακατάσχετα, δεν δεσμεύονται και δεν συμψηφίζονται με βεβαιωμένα χρέη.

Ως προς το υπόλοιπο είκοσι τοις εκατό (20%), θα τηρηθεί η νόμιμη διαδικασία (του άρθρου 12 του ν. 3226/2004). Η ρύθμιση, όπως διαμορφώθηκε έπειτα από νομοτεχνικές βελτιώσεις, που έγιναν και με παρέμβαση της Ολομέλειας, έχει αναλυτικά ως εξής: «Διαδικασία εκκαθάρισης και πληρωμής αποζημιώσεων δικηγόρων νομικής βοήθειας που προκύπτουν από ειδικά γραμμάτια που έχουν εκδοθεί από 1.1.2019 έως 31.12.2022

1. Κατά παρέκκλιση των κείμενων διατάξεων περί λογιστικού των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου και περί της διαδικασίας εκκαθάρισης, πληρωμής και των δικαιολογητικών που απαιτούνται για την αποζημίωση των δικηγόρων νομικής βοήθειας, η πληρωμή αποζημιώσεων στους δικηγόρους που παρείχαν υπηρεσίες στο πλαίσιο του συστήματος νομικής βοήθειας, σύμφωνα με τα άρθρα 1 έως 12 του ν. 3226/2004 (Α’ 24), για τις οποίες έχουν εκδοθεί ειδικά γραμμάτια, σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Δικηγόρων [ν. 4194/2013 (Α΄ 208)], κατά το χρονικό διάστημα από 1.1.2019 έως 31.12.2022, δύναται να διενεργείται και με χρηματικά εντάλματα πληρωμής που εκδίδονται από το «Ταμείο Χρηματοδοτήσεως Δικαστικών Κτιρίων» (ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ.) ανά δικηγορικό σύλλογο.
2. Τα χρηματικά εντάλματα της παρ. 1 εκδίδονται σύμφωνα με πίνακα δικαιούχων και οφειλόμενων αποζημιώσεων, που υποβάλλεται από την Ολομέλεια των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων της Ελλάδος προς το ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ.. Στον πίνακα προσδιορίζεται για κάθε δικαιούχο το σύνολο των ειδικών γραμματίων που εκδόθηκαν από τον οικείο δικηγορικό σύλλογο, το συνολικό ποσό αμοιβής που προκύπτει από τα ως άνω ειδικά γραμμάτια, η προκαταβολή φόρου που προβλέπεται στην παρ. 5 του άρθρου 69 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος [ν. 4172/2013, (Α΄ 167)], οι εισφορές υπέρ του Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ) οι κρατήσεις που προβλέπονται στα άρθρα 61 και 62 του Κώδικα Δικηγόρων και το πληρωτέο ποσό.
3. Η εξόφληση γίνεται με πίστωση των τραπεζικών λογαριασμών των δικαιούχων, κατόπιν υπεύθυνων δηλώσεών τους, που διαβιβάζονται στο ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ. ανά δικηγορικό σύλλογο από την Ολομέλεια των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος, εντός προθεσμίας δύο (2) μηνών από τη διαβίβασή τους. Στην υπεύθυνη δήλωση οι δικαιούχοι δηλώνουν

α) ότι έχουν υποβάλει στο ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ. αα) τις σχετικές πράξεις διορισμού δικηγόρου νομικής βοήθειας,

αβ) τα ειδικά γραμμάτια που έχουν εκδοθεί από τους οικείους δικηγορικούς συλλόγους, αγ) τις βεβαιώσεις των αρμοδίων δικαστικών ή άλλων αρχών σχετικά με την εκπλήρωση των καθηκόντων του δικηγόρου νομικής βοήθειας,

β) ότι δεν έχουν εισπράξει αποζημίωση για νομική βοήθεια που να προκύπτει από ειδικό γραμμάτιο που περιλαμβάνεται στον πίνακα του πρώτου εδαφίου της παρ. 2,

γ) τα στοιχεία του τιμολογίου, αν έχει ήδη εκδοθεί,

δ) την Τράπεζα και τον τραπεζικό λογαριασμό σε μορφή Διεθνούς Τραπεζικού Λογαριασμού (IBAN), συμπεριλαμβανομένης και σχετικής αποτύπωσης του από την Τράπεζα, όπως η πρώτη σελίδα βιβλιαρίου τράπεζας ή απεικόνιση μέσω λογαριασμού ηλεκτρονικής τραπεζικής ή άλλο σχετικό έγγραφο. Εφόσον διαβιβαστούν στο ΤΑΧΔΙΚ οι ως άνω υπεύθυνες δηλώσεις με τις συνημμένες αποτυπώσεις τραπεζικών λογαριασμών, γίνεται η καταβολή του ογδόντα τοις εκατό (80%) του συνολικού ποσού αμοιβής των ειδικών γραμματίων που προκύπτει από τον πίνακα δικαιούχων και οφειλόμενων αποζημιώσεων της παρ. 2, πλέον ΦΠΑ εφόσον ο δικαιούχος δεν τυγχάνει απαλλαγής ΦΠΑ, αφού αφαιρεθούν ο φόρος που αναλογεί και οι κατά νόμο εισφορές και κρατήσεις στο σύνολό τους (εισφορές υπέρ e-ΕΦΚΑ, κρατήσεις υπέρ Δικηγορικών Συλλόγων και κατ’ άρθρο 29 ν. 4596/2019 Α΄ 32)».

4. Τα καταβαλλόμενα βάσει της παρούσας ποσά είναι ακατάσχετα στα χέρια του Δημοσίου ή τρίτων, κατά παρέκκλιση κάθε αντίθετης γενικής ή ειδικής διάταξης, δεν δεσμεύονται και δεν συμψηφίζονται με βεβαιωμένα χρέη προς το Δημόσιο, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (ν.π.δ.δ.), τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) και τα νομικά πρόσωπά τους, τα ασφαλιστικά ταμεία και τα πιστωτικά ιδρύματα ή τρίτους.
5. Εφόσον δεν έχει εκδοθεί το οικείο φορολογικό παραστατικό, αυτό εκδίδεται στο 80% του συνολικού ποσού της αμοιβής των ως άνω ειδικών γραμματίων, αμέσως μετά από την είσπραξη της αποζημίωσης, σύμφωνα με το τελευταίο εδάφιο της παρ. 3, και διαβιβάζεται εντός προθεσμίας δεκαπέντε (15) ημερών με ηλεκτρονικά μέσα στο ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ., όταν αυτά εκδίδονται ηλεκτρονικά μέσω της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε.) ή, σε διαφορετική περίπτωση, προσκομίζονται τα πρωτότυπα στο ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ., το οποίο προβαίνει στην απόδοση του συνόλου των εισφορών, καθώς και του φόρου που αντιστοιχεί στην αποζημίωση που καταβλήθηκε. Αν δεν διαβιβαστεί στο ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ. το οικείο φορολογικό παραστατικό:

α) δεν αποδίδονται από το ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ. οι εισφορές και κρατήσεις, καθώς και ο φόρος που αναλογεί στο ποσό που καταβλήθηκε,

β) ο λήπτης της αποζημίωσης καλείται να επιστρέψει αυτήν στο ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ. και αν παραλείψει να το πράξει, το ποσό της αποζημίωσης που έλαβε βεβαιώνεται σε βάρος του στην Α.Α.Δ.Ε. σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων [ν. 4978/2022, (Α' 190)].

Για την εφαρμογή του δεύτερου εδαφίου το ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ. αποστέλλει χρηματικό κατάλογο στην Α.Α.Δ.Ε..

6. Ως προς το υπόλοιπο είκοσι τοις εκατό (20%), μετά του αναλογούντος ΦΠΑ, τηρείται η διαδικασία του άρθρου 12 του ν. 3226/2004, με έκδοση του προβλεπόμενου φορολογικού παραστατικού.

Για όσο χρονικό διάστημα εκκρεμεί η διαδικασία εκκαθάρισης και απόδοσης του είκοσι τοις εκατό (20%), μετά του αναλογούντος ΦΠΑ, αναστέλλεται η παραγραφή του δικαιώματος είσπραξης του δικαιούχου. Αν κατά τον έλεγχο της παρούσας διαπιστωθεί ότι έλαβε χώρα καταβολή του ογδόντα τοις εκατό (80%) χωρίς να τηρούνται οι προϋποθέσεις των παρ. 1 έως 5, ο λήπτης της αποζημίωσης καλείται να επιστρέψει αυτήν στο ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ. εντός είκοσι (20) ημερών και αν παραλείψει να το πράξει, το ποσό της αποζημίωσης που έλαβε βεβαιώνεται σε βάρος του στην ΑΑΔΕ σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων [(ν. 4978/2022 (Α’ 190)]. Για την εφαρμογή του προηγούμενου εδαφίου το ΤΑΧΔΙΚ αποστέλλει χρηματικό κατάλογο στην ΑΑΔΕ.

7. Οι υπηρετούντες στο ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ. υπάλληλοι απαλλάσσονται από κάθε ευθύνη σχετικά με την εφαρμογή της διαδικασίας εκκαθάρισης και πληρωμής, εφόσον τηρηθούν οι όροι και οι προϋποθέσεις των παρ. 1 έως 5.»